Oxygen Therapy

การหายใจเป็นกระบวนการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ เพื่อนำออกซิเจน (Oxygen) ไปยังทุกเซลล์ในร่างกายและเพื่อกำจัดคาร์บอนไดออกไซด์ ร่างกายต้องการออกซิเจนเพื่อใช้ในกระบวนการเมตาบอลิซึมของเซลล์เนื้อเยื่อให้ได้พลังงานในกระบวนการดำรงชีวิตทั้งหมดของเรา

ความสำคัญของออกซิเจน
การหายใจเป็นหัวใจสำคัญของชีวิต เนื่องจากช่วยให้ร่างกายมนุษย์ได้รับพลังงานที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตและกิจกรรมต่าง ๆ ของร่างกาย ออกซิเจนประกอบขึ้นเป็น 21% ของอากาศที่เราหายใจเข้าไป การหายใจที่มีประสิทธิภาพขึ้นกับการทำงานที่สมบูรณ์ของระบบทางเดินหายใจ ถ้าปอดของคุณเสียหาย หรือทำงานไม่ได้เต็มที่ อาจทำให้เกิดปัญหากับอวัยวะสำคัญได้

ข้อบ่งใช้ของออกซิเจน
ผู้ป่วยที่จำเป็นต้องมีการให้ออกซิเจนเพิ่ม หรือเพื่อรักษา ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีออกซิเจนไม่เพียงพอ อาจมีสาเหตุจากการหายใจผิดปกติ จากระบบไหลเวียนหรือมีความผิดปกติอื่น ๆ ที่ทำให้เซลล์ปลายทางได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ ซึ่งพอสรุปเป็นข้อๆ ดังนี้

• ผู้ป่วยที่หัวใจล้มเหลว การหายใจล้มเหลว
• ผู้ป่วยที่มีอาการ หรือ อาการแสดงของภาวะขาดออกซิเจน เช่น มีอาการหอบเหนื่อย หัวใจเต้นเร็ว มีอาการวุ่นวาย ต่อสู้ สับสน หรือสีผิว สีริมฝีปาก ดูคล้ำเขียว
• ผู้ที่มีภาวะโลหิตจาง มีความดันตก มีปัญหากล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือหลอดเลือดใด ๆในร่างกายอุดตัน
• ผู้ป่วยที่มีอาการหรือโรคทางปอด ได้แก่ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) โรคปอดบวม โรคหอบหืด
• ผู้ป่วยที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
• การบาดเจ็บต่อระบบทางเดินหายใจ

ระดับออกซิเจนในเลือดต่ำ อาการที่ส่งผลต่อร่างกาย
ภาวะขาดออกซิเจนในเลือด คือภาวะที่มีระดับออกซิเจนในเลือดต่ำกว่าปกติ เป็นสัญญาณของปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการหายใจหรือการไหลเวียนโลหิต และอาจส่งผลให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น

ข้อบ่งชี้ในการบำบัดด้วยออกซิเจน ผู้ป่วยที่อยู่บ้าน เป็นกลุ่มที่พ้นระยะเจ็บป่วยเฉียบพลันแล้วในการพิจารณาให้ออกซิเจนที่บ้านจะใช้เกณฑ์ที่แตกต่างจาก กรณีที่อยู่ในโรงพยาบาล คือเป็นการให้ออกซิเจนในภาวะปกติของผู้ป่วยรายนั้นนั่นเอง ข้อบ่งชี้ในการให้ออกซิเจนที่บ้าน

• วัด O2 sat ได้ 88-90% แต่มีภาวะหรือโรคที่บ่งบอกถึงภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรังขึ้นแล้ว จากการประเมินของแพทย์ ได้แก่ มีความดันเลือดปอดสูง หัวใจห้องขวาโต หัวใจห้องขวาล้มเหลว หรือเลือดแดงข้นกว่าปกติ
• ให้เฉพาะในขณะนอนหลับ ถ้าขณะหลับ O2 sat ต่ำกว่า 88 %

ชนิดของออกซิเจน การให้ออกซิเจน คำจำกัดความ การให้ออกซิเจนเป็นการให้ออกซิเจนบำบัดหรือช่วยทดแทนจำนวนออกซิเจนที่ร่างกายนำไปเลี้ยง เนื้อเยื้อและเซลล์ ต่าง ๆของร่างกายที่ขาดออกซิเจน จากคำแนะนำของ Home isolation สำหรับผู้ป่วยโควิด19หากมีอาการแย่ลง คือ มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้ เช่น หอบ เหนื่อย ไข้สูงลอย ไม่สามารถ ปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ ให้รีบโทรติดต่อโรงพยาบาลที่ท่านรักษาอยู่ และรับรักษาในโรงพยาบาล ถ้ามีอาการแย่ลง เช่น O2 sat <96% อาจเกิดกรณีที่ระหว่างรอเตียงเพื่อรับรักษาในสถานพยาบาล มีความจำเป็นต้องใช้ Oxygen ที่บ้าน จึงขอแนะนำอุปกรณ์ และวิธีการใช้เบื้องต้นดังนี้

ออกซิเจนชนิดถัง การเติมออกซิเจนต้องส่งเติมที่บริษัท ชุดถังออกซิเจน 1 ชุด ประกอบด้วย ถังออกซิเจน, ชุดเกร์ออกซิเจน (Oxygen Regulator & Flowmeter)พร้อมกระบอกใส่น้ำและสายช่วยหายใจ หรือ หน้ากาก
อุปกรณ์การต่อออกซิเจนแบบถัง

ระยะเวลาในการใช้ออกซิเจน (แบบถัง)

เครื่องผลิตออกซิเจน (Oxygen Concentrator)
เครื่องผลิตออกซิเจน หรือ Oxygen Concentrator เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใช้สำหรับผู้ป่วยที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับการหายใจ หรือผู้ที่ต้องการออกซิเจน เนื่องจากมีปริมาณออกซิเจนในเลือดต่ำ ซึ่งเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า ประหยัดกว่า และสะดวกมากขึ้นกว่าการใช้ถังออกซิเจน โดยปัจจุบันเครื่องสามารถให้ออกวิเจนที่อัตราไหลสูงถึง 10 ลิตร/นาทีและมีความเข้มข้นของออกซิเจนขึ้นมากกว่า 90 %

การเลือกใช้อุปกรณ์สายให้ออกซิเจนแบบชนิดต่าง ๆ
อุปกรณ์การให้ออกซิเจนที่ใช้กับผู้ป่วย การให้ออกซิเจนให้เหมาะสมกับผู้ป่วย ต้องได้รับคำแนะนำจากบุคลากรทางหารแพทย์

การใช้ออกซิเจนที่บ้าน
จากสถานการณ์ประชาชนบางส่วน เริ่มกักตุนถังออกซิเจนทางการแพทย์และถังออกซิเจนสำหรับใช้ที่บ้าน การนำถังออกซิเจนไปใช้เมื่อเริ่มป่วยเป็นโรคโควิด-19 โดยไม่มีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์และปราศจากการกำกับดูแลของแพทย์ อาจเป็นอันตรายต่อเนื้อเยื่อในร่างกาย หากได้รับปริมาณออกซิเจนที่มากเกินไป ปัจจุบันมีผู้ป่วยที่แพทย์พิจารณารักษาโดยการให้ออกซิเจนที่บ้าน เนื่องจากผู้ป่วยมีปัญหาระบบ ทางเดินหายใจ การให้ออกซิเจนช่วยให้ผู้ป่วยหายใจสะดวก ลดอาการหอบเหนื่อย และมีความสุขสบายขึ้น แต่ผู้ป่วย ญาติ และผู้ดูแล จําเป็นต้องมีความรู้วามเข้าใจในเรื่องการใช้ออกชิเจนที่บ้าน และต้องทราบข้อกำหนดจากแพทย์ก่อนว่าจะให้ผู้ป่วยใช้ออกซิเจนด้วยความแรงมากน้อยเพียงใด และการใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสมควรเลือกใช้แบบไหน

อาการผิดปกติที่ควรสังเกตขณะให้ออกซิเจน

• ขณะให้ออกซิเจน เช่น ผู้ป่วยซึมลง สับสน สีผิวหรือริมฝีปากคล้ำ หายใจช้าแผ่วเบา หรือ เร็วผิดปกติ (การหายใจของผู้ใหญ่ปกติ 16-20 ครั้งต่อนาที)
• ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

• Home Oxygen After a Hospital Stay, American College of Chest Physicians and the American Thoracic Society.
  https://www.choosingwisely.org/patient-resources/home-oxygen-after-a-hospital-stay/ สืบค้นข้อมูล 21/07/64
• Symptoms Hypoxemia, Mayo Clinic
  https://www.mayoclinic.org/symptoms/hypoxemia/basics/when-to-see-doctor/sym-20050930 สืบค้นข้อมูล 21/07/64
• Every breath you take: the process of breathing explained, Nursing Times.
  https://www.nursingtimes.net/clinical-archive/respiratory-clinical-archive/every-breath-you-take-the-process-of-breathing-explained-08-01-2018/ สืบค้นข้อมูล 21/07/64
• การให้ออกซิเจนที่บ้าน การเลือกใช้ออกซิเจนที่บ้าน,PowerPoint Presentation ,Mahidol.ac.th .
  https://med.mahidol.ac.th/ramanursing/sites/default/files/public/pdf/brochures/Home%20O2_chapter%200.pdf สืบค้นข้อมูล 21/07/64
• การให้ออกซิเจนที่บ้านวิธีการใช้ออกซิเจนชนิดถัง , PowerPoint Presentation ,Mahidol.ac.th .
  https://med.mahidol.ac.th/ramanursing/sites/default/files/public/pdf/brochures/Home%20O2_chapter%202.pdf สืบค้นข้อมูล 21/07/64
• ความเหมาะสมในการเลือกใช้อุปกรณ์สายให้ออกซิเจนแบบชนิดต่าง,แอ็ดเลอร์ เมดิคอล ซัพพลาย.
  https://www.adlerthailand.com/ สืบค้นข้อมูล 21/07/64
• หมอเตือน! ซื้อถังออกซิเจนใช้เองเสี่ยง
  https://news.thaipbs.or.th/content/306097 สืบค้นข้อมูล 25/07/64